Verslag: Lutger Brenninkmeijer
Op verzoek van de IOC en IHF heeft het ICC comité besloten een nieuw project in Afrika te adopteren. Het ICC organiseert jaarlijks een landelijk tophockey evenement voor de C jeugd. Gedurende drie dagen strijden 32 jongens en meisjes teams tegen elkaar voor de felbegeerde wisselbeker. Dit evenement wordt ook wel als de nationale bekercompetitie gezien. Tijdens het 10 jarig bestaan heeft het ICC een bezoek gebracht aan Botswana om de hockeysport onder de aandacht te brengen bij de locale bevolking in het kader van een aidsproject. Dit succes heeft vijf jaar later een vervolg gekregen. Ditmaal was het de eer aan Zambia, een buurland van Botswana. Terwijl laatstgenoemde samen met Zuid Afrika gezien worden als ”the Powerhouses” van Afrika, behoort Zambia tot de middelmoot van dit continent. Even een paar cijfers: 12 miljoen inwoners in een land dat 18 keer groter is dan Nederland. De levensverwachting is 43 jaar en het gemiddelde inkomen is 900 dollar. Nee, niet per maand maar per jaar!

Op naar het Nationaal Training centrum voor een eerste inspectie. En deze mocht er zijn. Er is werkelijk een prachtige accommodatie gebouwd voor een 12-tal sporten èn met het eerste kunstgrashockeyveld in Zambia. Na deze kennismaking moesten we geld halen bij de bank dat bestemd was boor de organisatie. Dus fier met de creditcard in de aanslag bezochten we opnieuw de Barclays bank. Echter dit filiaal weigerde de kaart. We hebben daarna 5 banken van binnen gezien maar zonder resultaat. Uiteindelijk hadden we beet bij de geldautomaat. Geld verdienen is in Zambia een hele uitdaging maar geld van de bank krijgen nog veel meer!
Het lunchbuffet stond klaar: “Maizy” (een deeg van mais) met vlees, sperziebonen, aardappels en gekookte bonen bladeren. Nadat alles was opgeschept, was ik op zoek naar het bestek. En dat is een verrassing. In Zambia eten de mensen met de handen volgens een speciale procedure. Je gebruikt namelijk de maizy als een soort lepel.
In de namiddag weer na het veld. De kids konden niet meer wachten: ze stonden al klaar bij de poort. Voor veel jongeren is de sport een vlucht. 40% van de kinderen gaat niet naar school uit geldgebrek. En dit aantal is helaas groeiende. Velen zwerven over straat en gaan de criminaliteit of prostitutie in. Normaal gesproken gaan veel kinderen dagelijks na school (de lestijden zijn van 07.00 tot 15.00 uur) naar het trainingcentrum. Ook probeert de organisatie kinderen te bereiken in de sloppenwijken om de gratis trainingen te bezoeken. De organisatie bestaat voornamelijk uit vrijwilligers die helemaal bezeten zijn van de sport. Thomas Mumba is de coördinator die zijn huis aan mijn ter beschikking heeft gesteld. Hij geeft les op een middelbare school en gaat elke dag naar het centrum om de kids te vermaken. Zelf was hij een begenadigde voetballer en kon zijn brood er mee verdienen. Echter een blessure gooide roet in het eten en na een open training heeft hij besloten te gaan voor hockey.
Er stond opnieuw technische circuit van ruim een uur op het programma. Wederom werd er met volle overgave geoefend. Er werd onder andere de low slice backhand geoefend, een van de toch wel moeilijkste technieken. Ik stond met volle verbazing te kijken hoe snel de kids deze techniek onder de knie hadden. De ene bal na de andere vloog in het dak van het doel. En als er niet zo’n goede keeper in de goal stond, die wars is van enige angst, dan was het rendement nog veel hoger! Tenslotte sloten we de dag af met een minitoernooi. En ook hier werd er gespeeld, met volle overgave totdat ze er bij neervielen. Wat dat betreft kunnen wij Hollanders hier nog heel veel van leren!
Na de lunch is er tijd om de gedoneerde spullen te inspecteren. Keurig in 66 dozen (!) waren alle spullen opgeborgen met mooie handgeschreven lijsten. Ook al heeft de computer zijn intrede gedaan, meestal wordt alles nog met pen en papier opgeschreven. Vervolgens mocht ik de 10 coaches meenemen naar het eerste deel van de 4 dagen durende “Coach Cours” waar het aanleren van technieken centraal stond. Daarna mochten ze het veld op om voor elkaar een training te verzorgen dat gepaard ging met veel hilariteit.
Ondertussen gingen de trainingen gewoon door. Ik instrueerde Thomas hoe hij de trainingen kon uitvoeren en hij gaf aan dat alles naar wens verliep. Wat dat betreft zijn ze hier heel wat zelfstandiger dan mijn ervaringen in Botswana.
Nu ik niet het veld op kom, maakte ik van de gelegenheid gebruik om de ochtend kranten “The Post” (op de hand van de oppositie) en “The Daily Mail” (steunen de zittende regering). En wat je dan leest, is zo herkenbaar uit boeken zoals Kuifje in Afrika. De voorzitter van de provincie Lusaka, William Banda, verdedigt zichzelf en legt uit waarom hij geweld gebruikt. Hij vindt het vanzelfsprekend om tegenstandars van de huidige president Rupiah Banda (nee opvallend geen familie) en zijn MMD partij het leven zuur te maken met intimidaties, malversaties en zelfs met dodelijke afloop dat dit personen zijn die de democratie “ondermijnen”. In het voorjaar van 2011 staan er weer verkiezingen voor de deur en in de straten hoor je steeds meer de naam van de grote opponent Michael Sata die de laatste keer nipt van Banda verloor. De MMD verkondigt dat Sata veel meer wrede acties uithaalt dan de leden van de MMD. Ondanks deze berichtgeving gaat Thomas op Sata stemmen want de huidige president ontwikkelt niets, stopt niet de enorme instroom van de chinezen (ja hier hebben zij ook hun immigratie probleem!) en weigert de belastingen op de koper te verhogen aar het land van kan profiteren. Sata wil proberen industrie op te starten die de koper erts gaat verwerken. Dan kan men er veel meer voor vragen hetgeen de economie stimuleert. In de 100 jaar is er eigenlijk niet zo veel veranderd.
Door het plotselinge bericht van het overlijden van een neef van Emmah kon Thomas mij niet vergezellen naar de Copperbelt. Daarom moesten we op zoek naar een alternatief. Via een vriend van Thomas vonden we een taxi die mij wilde helpen. Vervolgens is het ons gelukt om twee coaches, Elvis en Floyd (ik noem ze de “Red Devils”) mee te vragen. Immers zij komen uit Kitwe, de “hoofdstad” van de Copperbelt. Het zat me niet mee. Nu weer tegenslag met het verlaten van Lusaka. Het was inmiddels lunch tijd en daardoor ging iedereen met de auto naar huis: de stad was één grote file. Toen we eindelijk de file’s achter ons lieten stond de volgende verrassing op ons te wachten. Op de “highway” (bij ons een ordinaire provinciale weg maar waar wel 120 km per uur gereden mag worden) zijn er ontzettend veel “checkpoints” van de politie. En bij de eerste was het raak: het vignet voor de wegenbelasting was verlopen: een boete en 30 minuten vertraging. Eindelijk lagen we op tempo en kwamen we na vijf uur rijden aan in Kitwe. De mijn is indrukwekkend. De lucht is grauw door het affakkelen en de grote hoeveelheid afval. Je weet niet wat je ziet wat het resultaat van het restafval is: grote zwarte bergen. Foto’s maken van het terrein (je komt de fabriek niet in, hoewel er rondleiding mogelijk zijn op aanvraag!) werd ons verboden door de bewaking in geval van spionage. Hoe onzinnig! En natuurlijk heb ik foto’s op afstand gemaakt...
Inmiddels was het al donker geworden en ’s avonds rijden is gevaarlijk vanwege echt gemene en levensgevaarlijke gaten in het asfalt (eigenlijk onbegrijpelijk dat deze niet gemaakt worden). Dus moesten we op zoeken naar een overnachting plaats. Toen we daar mee bezig waren gaven de Red Devils aan dat hier in de buurt de President van de Zambiaanse Hockey Federatie woont. We bedachten ons geen moment en de taxichauffeur sloeg meteen af richting haar huis. Eenmaal aangekomen bleek ze ook nog eens thuis te zijn en we werden hartelijke ontvangen op kerstmis avond. We hebben daar uitvoerig met elkaar gesproken en zij bood mij een bed aan. De Red Devils konden slapen bij hun ouders die om de hoek woonden en voor de taxi chauffeur vonden we onderdak bij een guest house.
Op eerste Kerstdag terug naar Lusaka. Over geloof gesproken. Het is opvallend hoeveel kerken je tijdens de tocht passeert: katholiek, protestant, hara krishna, gereformeerd, luthers, Jehovah getuigen en zelf Nederlands hervormd! Ongelooflijk hoeveel vrachtwagens nog actief waren. Het lijkt er wel op dat Kerstmis voor de Zambianen gewoon een dag uit duizenden is. De meeste winkels zijn open. Langs de weg zit nog iedereen. Je kan daar honing, houtskool, kippen, pannen, paddestoelen (soms wel met een diameter van een meter!), speelgoed gemaakt door kinderen, etc kopen. Terwijl we 120 rijden moeten we wandelaars, fietsers, gestrande vrachtwagens en gaten in de weg ontwijken. Soms lijkt het wel een computerspel.
We kwamen met lunchtijd aan in Lusaka. Thuis bij Thomas waren twee zussen van Emmah met hun kinderen op bezoek voor het “kerstdiner”. Ik ben vervolgens op tijd naar bed gegaan om gereed te zijn voor de volgde uitstap.
Hup de taxi in op weg naar onze lodge. En dat was een waar paradijs. Toen we ons neervlijden op het terras langs de Maramba rivier, werden we kort daarna getracteerd door een één mans show van een nijlpaard. Dat was geweldig om te zien. Ook de zons ondergang en de vele geluiden uit alle hoeken van vogels deed mij wanen in films als “Out of Africa”. Moe en voldaan zijn we vroeg naar bed gegaan in onze “private lodge”. De Maramba Lodge is een uitstekende uitvalsbasis: uitstekende moderne lodges, alle faciliteiten waar zelfs gekampeerd kan worden voor een goede prijs!
De volgende dag op weg naar één van de zeven schoonheden van de wereld: de Vicoria Falls. In april is de waterstand op z’n hoogst en hebben de Falls z’n maximale volume. In november was er zo weinig water dat er niet eens van een Fall gesproken kon worden. Nu waren de watervallen niet compleet maar niet minder indrukwekkend. Je kon er nu veel dichter bij komen anders ben je van top tot teen kletsnat en neemt de nevel veel zicht weg. Het geluid was nu al overdondertrend een wel over ruim een kilometer waren er nu diverse watervallen. We hebben echt genoten. Het is absoluut de moeite waard om 15 euro toegangsgeld te betalen. En een bijkomend voordeel nu was dat er bijna geen toeristen waren. Al lopende langs de Falls kregen we ook nog eens prachtige shows van de grote hoeveelheid bavianen die daar wonen. Het heeft heel wat bijzondere plaatjes opgeleverd.
Daarna weer richting de plaats die vernoemd is naar de ontdekker van de Fall, Lvingstone. Overigens moet je (wederom) niet veel voorstellen van deze plaats. Het is een samengeraapt hoeveelheid huizen die in schril contrast staan bij de schoonheid van de Falls. Op naar huis, wederom een lange trip voor de boeg. De weg is grotendeels met behulp van de Europese Unie gerealiseerd. Ik heb me laten vertellen dat de Zambianen hun wegen laten verwaarlozen in de hoop dat de EU deze subsidieert. Mocht dit zo zijn, dan gaat het systeem van ontwikkelingshulp aan het doel voorbij. Maar de weg mag er zijn. Hij slingert heel sierlijk door een uitermate groene en vriendelijk landschap, veel aangenamer dan de provinciale weg tussen Lusaka en Kitwe. Ook zijn hier veel minder mensen langs de weg te vinden en is het aanbod van kraampjes beduidend lager. Zambia is een redelijk vlak land. Deze weg zou ik als fietser absoluut willen aanbevelen aan fietsers. Onderweg zijn er voldoende lodges te vinden om te kunnen overnachten en te kunnen genieten van de natuur. Veel boeren zijn langs de weg actief met kleine akkertjes waar alles nog met de hand (!) wordt gedaan. Een traktor is een zeldzaamheid. Als je hier groene landschap ziet, het gemak hoe je het kan bewerken en met onder andere het koper in de grond, is het eigenlijk onbegrijpelijk dat Zambia zich niet sneller ontwikkelt.
Ondertussen zoefde onze bus van Chinese makelaardij verder. Het is overigens opvallend hoeveel Chinese (vracht)auto’s de weg bezetten. Misschien is die een waarschuwing aan Europa: China wringt zich overal tussen. Ook drukken zij hun stempel om de Zambiaanse economie. Ze bezeten diverse kopermijnen en bijvoorbeeld de grootste markt van Lusaka is eigendom van Chinezen. Het probleem is wel dat zij zich afzonderen van de Zambianen, de banen aan landgenoten gunnen en uitsluitend producten van eigenmakelaardij gebruiken. Zambia beleeft derhalve niet veel plezier aan deze immigranten.
Terwijl onze heenreis 6,5 uur duurde kwamen we nu pas 2 uur later aan in Lusaka. De reden: de nacht viel in en dan worden de wegen levensgevaarlijk. De gemiddelde snelheid halveerde omdat de bus rustiger moest tijden om de gaten in de weg te kunnen zien en om over de totaal onverlichte weg zijn weg te vinden. Maar de nachtelijke rit was het wel waard. Je ziet Zambia van een heel andere kant!
En dan is het alweer de laatste dag van mijn bezoek aan Zambia. In de ochtend hebben de we coach cours afgerond. Gelukkig hebben ze stappen gemaakt er werden de aangereikte zaken van de dag ervoor beter toegepast. Je zag zichtbaar dat de coaches er van genoten, hoewel het voor hun lastig blijft de instructies door te vertalen naar hun eigen situatie. In de middag mochten de kids aantreffen voor een heuze onderlinge wedstrijd. Dankzij Kampong, Alliance, de KNHB en adidas liepen de kids er professioneel bij! Het werden twee wedstrijden waar op het scherpst van de snede werd gestreden. De meiden konden helaas het doel niet vinden hoewel er heftige duels werden uitgevochten, veelal op blote voeten. Voor de jongens waren meer schoenen in hun maat waardoor nagenoeg iedereen in een compleet outfit kon aantreden. Ook hier vlogen de spetters er van af. Bij een stand van 1 – 1 kreeg één van de teams een strafbal die uiteindelijk door de goalie via een geweldige safe buiten het doel bleef. En dan kan je het al raden. Uiteindelijk werd er na een verbeten strijd aan de andere kant gescoord.
Na de gezamenlijke teamfoto werd iedereen verwacht in de “gazibo”, de overdekte verzamelplek op het terrein waar ook de maaltijden geserveerd worden. Ik mocht de aftrap verrichten door wat personen individueel in het zonnetje te zetten. Nadat ik zo ongeveer uitgekleed was om kleding stukken te overhandigen aan de kids, was het de beurt aan de coaches die een deelnemerscertificaat ontvingen uit handen van de directeur van het Olympic Youth Development Centre voor hun inspanning voor de cursus. Als toetje gaven de kids een demonstratie met allerlei liedjes waarin ze mij bedankten voor mijn komst. Ik was enorm verrast door deze uitzinnige enthousiasme die de kids lieten zien. En dan krijg je wel een brok in de keel! Tenslotte onthulde de directeur Clement en ik in de ontvangst ruimte een herinneringspaneel waarop alle deelnemende clubs en organisaties vermeld staan die de geweldige donaties hebben gerealiseerd. Moe maar voldaan keerden we terug naar huis om de laatste nacht in
Om vijf uur moesten we opstaan. Nadat ik afscheid van de familie had genomen zijn we naar het vliegveld gereden om te vertrekken naar Nederland. De vlucht liep voorspoedig en opmerkelijk was dat zodra ik een voet zette in Europa, ik ook meteen de laatste restanten van mijn “travellers diarree” kwijt was. In 35 minuten vlogen we van London naar Schiphol en zocht ik met een warm gevoel mijn bed op!