Verslag: Lutger Brenninkmeijer

Op verzoek van de IOC en IHF heeft het ICC comité besloten een nieuw project in Afrika te adopteren. Het ICC organiseert jaarlijks een landelijk tophockey evenement voor de C jeugd. Gedurende drie dagen strijden 32 jongens en meisjes teams tegen elkaar voor de felbegeerde wisselbeker. Dit evenement wordt ook wel als de nationale bekercompetitie gezien. Tijdens het 10 jarig bestaan heeft het ICC een bezoek gebracht aan Botswana om de hockeysport onder de aandacht te brengen bij de locale bevolking in het kader van een aidsproject. Dit succes heeft vijf jaar later een vervolg gekregen. Ditmaal was het de eer aan Zambia, een buurland van Botswana. Terwijl laatstgenoemde samen met Zuid Afrika gezien worden als ”the Powerhouses” van Afrika, behoort Zambia tot de middelmoot van dit continent. Even een paar cijfers: 12 miljoen inwoners in een land dat 18 keer groter is dan Nederland. De levensverwachting is 43 jaar en het gemiddelde inkomen is 900 dollar. Nee, niet per maand maar per jaar!

De ontvangst was al een avontuur op zich. Bij de douane diende ik een visum aan te schaffen. Ik stond klaar met een creditcard maar je kon uitsluitend in dollars betalen. De vriendelijke mevrouw aan de balie verwees mij door naar de bank, verderop in het hoofdgebouw. Zonder paspoort mocht ik de douane passeren op jacht naar dollars. Aangekomen bij Moneygram kreeg ik te horen dat ze alleen cash wisselen. Dus ik ving bot. Dan maar naar de Barclays bank. En gelukkig: zij accepteerden mij kaart nadat ze 10 minuten aandachtig de kaart hadden geïnspecteerd. Echter ik kon pas geld krijgen als ik mijn paspoort kon overhandigen. Mijn rijbewijs was niet voldoende. Echter mijn paspoort lag nog (uiteraard) bij de douane. Dus weer terug naar mijn startpunt in Zambia. Om dat te bereiken moet ik eerst weer de uitgaande douane passeren zonder paspoort en dat kostte mijn veel handgebaren en uitleg. Uiteindelijk mocht ik via een sluiproute naar de andere kant van het gebouw. Een terrorist had deze route likkebaardend afgelegd! Ik kon de douane overtuigen mij te vergezellen naar de bank met het paspoort om het geld op te halen. Na de velbegeerde stempel werd ik opgewacht door een delegatie van de Zambiaanse Hockey Federatie die mij inhaalde als de nieuwe president!

Op naar het Nationaal Training centrum voor een eerste inspectie. En deze mocht er zijn. Er is werkelijk een prachtige accommodatie gebouwd voor een 12-tal sporten èn met het eerste kunstgrashockeyveld in Zambia. Na deze kennismaking moesten we geld halen bij de bank dat bestemd was boor de organisatie. Dus fier met de creditcard in de aanslag bezochten we opnieuw de Barclays bank. Echter dit filiaal weigerde de kaart. We hebben daarna 5 banken van binnen gezien maar zonder resultaat. Uiteindelijk hadden we beet bij de geldautomaat. Geld verdienen is in Zambia een hele uitdaging maar geld van de bank krijgen nog veel meer!

Omdat we de nacht zijn doorgevlogen, had ik de eerste dag niet meer energie voor verdere acties en na een korte kennismaking met mijn gastgezin ben ik onder de wol gegaan. De volgende dag werd ik om 6 uur wakker wanneer de zon je begroet. Ik gaf een gastgezin de voorkeur boven een hotel. Nu ben je echt onder de locale mensen en voel je het land aan den lijve. Anders zie je de werkelijkheid vanuit het raam van het hotel en maak je weinig contact met dagelijkse leven van de gemiddelde Zambiaan. Men bood mij een douche aan nadat ik heb mogen slapen in het bed van de ouders. Uit de douche kwam alleen koud water. Een groot voordeel: ik was meteen klaar wakker! Na het ontbijt met wit brood, peanut butter en thee gingen we op weg naar het sportcentrum voor de eerste training. Ruim 50 kids uit de “compounds” van Lusaka zaten al rustig te wachten. Na een instructie van de trainers zijn we aan de slag gegaan. Zonder één kick de kids hebben 2 uur onafgebroken en zonder ook maar één druppel water getraind. Ze zijn ontzettend leergierig en gaan er helemaal voor. Velen hebben een balgevoel waar je u tegen zegt. En zonder angst gaan ze vol het duel in. En dat meestal zonder schoenen of enige bescherming.

Het lunchbuffet stond klaar: “Maizy” (een deeg van mais) met vlees, sperziebonen, aardappels en gekookte bonen bladeren. Nadat alles was opgeschept, was ik op zoek naar het bestek. En dat is een verrassing. In Zambia eten de mensen met de handen volgens een speciale procedure. Je gebruikt namelijk de maizy als een soort lepel.

In de namiddag weer na het veld. De kids konden niet meer wachten: ze stonden al klaar bij de poort. Voor veel jongeren is de sport een vlucht. 40% van de kinderen gaat niet naar school uit geldgebrek. En dit aantal is helaas groeiende. Velen zwerven over straat en gaan de criminaliteit of prostitutie in. Normaal gesproken gaan veel kinderen dagelijks na school (de lestijden zijn van 07.00 tot 15.00 uur) naar het trainingcentrum. Ook probeert de organisatie kinderen te bereiken in de sloppenwijken om de gratis trainingen te bezoeken. De organisatie bestaat voornamelijk uit vrijwilligers die helemaal bezeten zijn van de sport. Thomas Mumba is de coördinator die zijn huis aan mijn ter beschikking heeft gesteld. Hij geeft les op een middelbare school en gaat elke dag naar het centrum om de kids te vermaken. Zelf was hij een begenadigde voetballer en kon zijn brood er mee verdienen. Echter een blessure gooide roet in het eten en na een open training heeft hij besloten te gaan voor hockey.

Er stond opnieuw technische circuit van ruim een uur op het programma. Wederom werd er met volle overgave geoefend. Er werd onder andere de low slice backhand geoefend, een van de toch wel moeilijkste technieken. Ik stond met volle verbazing te kijken hoe snel de kids deze techniek onder de knie hadden. De ene bal na de andere vloog in het dak van het doel. En als er niet zo’n goede keeper in de goal stond, die wars is van enige angst, dan was het rendement nog veel hoger! Tenslotte sloten we de dag af met een minitoernooi. En ook hier werd er gespeeld, met volle overgave totdat ze er bij neervielen. Wat dat betreft kunnen wij Hollanders hier nog heel veel van leren!

Terwijl ik met gastheer Thomas naar het trainingcentrum rijd in de volle zon vernemen we dat in west europa sneeuwstormen woedden waardoor onder andere de luchthavens waren gesloten. In Zambia sneeuwt het nooit. De inwoners kennen sneeuw uitsluitend van de televisie. Op deze dag staan weer twee trainingen op het programma. De zon brak door en dan is het echt oppassen geblazen. Ook al had ik een sunblok op gesmeerd, ik werd in no time zo rood als een tomaat. De kids trainden zonder enig protest en zonder ook maar één druppel water weer net zo hard als de dag er voor. Inmiddels gaf de thermometer 35 graden aan. Het was zo warm dat het bijna ondragelijk werd om op blote voeten te sporten. Sommige kids deelden de schoenen (of slippers!) zodat ze tenminste op één voet stil konden staan zonder hun voet te verbranden. Na de acht oefeningen was het tijd voor de lunch. En daarna was er een voorlichtingsles. Deze wordt regelmatig aan de kinderen gegeven in kader van het Sport for Hope project. Naast de onderricht van diverse sporten leren de kinderen ook meer over gezondheid, sexualiteit en mentaliteit. Zo heeft 5% procent van de kinderen nooit een tandarts gezien en weten ze niet dat simpelweg tandenpoetsen behoud van je tanden kan bevorderen. Als een Zambiaan een gaatje heeft, laat hij simpelweg de tand trekken. Het merendeel van de volwassenen van boven de 40 jaar heeft nagenoeg geen gezonde tand meer! De coaches proberen een vertrouwensband met de kinderen op te bouwen en hun te helpen met schoolwensen, privé problemen of vragen over sex. Interessant is om te melden dat tegenwoordig veel ouders aan familieplanning doen. De meeste gezinnen bestaan uit maximaal drie kinderen. Dit is naast aids de voornaamste reden dat de bevolking stabiel is en misschien al een beetje afneemt. Weet dat voor een groot deel van de deelnemende kinderen aan dit project de lunch hun enige dagelijkse maaltijd is! Zambia is een gelovig land. De meeste mensen gaan naar de kerk en zondag is een rustdag. Voor Emmah, de vrouw van Thomas, het moment om naar de grootste markt van Lusaka te gaan voor inkopen. Deze kans liet ik niet onbenut. We namen de locale blauwe busjes. Je moet niet het aantal passagiers gaan tellen. In Nederland mogen er 8 passagiers en een bestuurder in. Op de heenreis telde ik 14 koppen en op weg naar huis zelfs 20! We eindigden in het centrum van de stad. Zoveel moet je van het centrum niet voorstellen. Het is een mix van barakken en een paar flatgebouwen die in oost europa niet zouden misstaan. Oude gebouwen zijn er niet, laat staan boulevards waar je langs kan flaneren. Op de markt is het een gekkenhuis. De oppervlakte schat ik op een paar hectaren. Er lijkt wel geen eind aan te komen. Het eerste gedeelte is een overdekte markt. En hoe verder je komt hoe simpeler de kraampjes worden totdat je met je enkels in de modder staat! Emmah slaat aardappels, uien, tomaten en fruit in kilo’s tegelijk in. Gelukkig zijn er genoeg “call boys” de voor een paar cent hun rug willen breken om de goederen veilig bij de bus te krijgen. Op naar huis om te genieten van een welverdiende lunch en om bij te komen van de intensieve hockey dagen. Ik kon mijn huid tenminste even laten herstellen van de sterke zon om later op de dag te kunnen dineren met twee zussen van de familie. De ochtend was gereserveerd voor de vijfde training van de jeugd. En ditmaal met een bijzonder tintje. De locale televisie MuvyTV (muvy is de lokale vertaling van movie) was met drie dames sterk uitgerust en ik mocht uitleggen waarom ik Zambia bezocht. Op dit moment is Nederland bedekt onder een enorme deken van sneeuw en sta ik met een brandende zon op het veld de dames te woord. En uiteraard vroegen zij mij naar het niveau van de kids ten opzichte van gidsland Nederland. Tot op heden ben ik positief verrast over de technische vooruitgang en wordt het een uitdaging om de spelers tactisch bij te scholen.

Na de lunch is er tijd om de gedoneerde spullen te inspecteren. Keurig in 66 dozen (!) waren alle spullen opgeborgen met mooie handgeschreven lijsten. Ook al heeft de computer zijn intrede gedaan, meestal wordt alles nog met pen en papier opgeschreven. Vervolgens mocht ik de 10 coaches meenemen naar het eerste deel van de 4 dagen durende “Coach Cours” waar het aanleren van technieken centraal stond. Daarna mochten ze het veld op om voor elkaar een training te verzorgen dat gepaard ging met veel hilariteit.

We hadden besloten om tijdig te vertrekken want we wilden meer tijd hebben om de voorbereidingen voor de training te treffen. Om zeven uur stond ik naast mijn bed. Toen ik een douche wilde nemen waren de dames van het huis al druk in de weer met de wekelijkse schoonmaak. Alle meubels stonden buiten en de vloer was in de wax gezet. Naast de dagelijkse schoonmaak is dit het wekelijkse werk. Op straat kan het misschien wel vaak een troep zijn, binnen kan je eten van de vloer! Emmah heeft zich “ziek” gemeld want ze wil thuis wat dingen regelen. Ziek zijn betekent niet werken en betekent geen geld. Fondsen zoals pensioen en ziektekosten bestaan nagenoeg niet, in ieder geval niet bereikbaar voor de middel en onder klasse. Een van de trainers verloor zijn ouders (hetgeen in Zambia niet ongebruikelijk is). Hij heeft nog de middelbare school te kunnen volgen maar na het overlijden van zijn moeder viel het doek voor zijn jongere zus die helaas maar twee jaar naar school heeft kunnen gaan. Wat dat betreft is geluk een heel normaal woord in dit land. Voor mijn vertrek werd ik al van diverse kanten gewaarschuwd voor “travellers diarree”. Let goed op wat je eet, drink uitsluitend mineraal of gekookt water, eet geen ijs, was groente met gekookt water, vermijd producten met rauwe eieren, etc. Ook al heb ik er goed opgelet, kennelijk zit een ongeluk in een klein hoekje. Het begon ’s avonds de dag er voor al wat te rommelen. De nacht was een crime en in de ochtend leek het wel of ik permanente spierpijn had in mijn benen. Ik liep echt leeg. ORS en Loperamide werden uit de koffer gehaald. Twee dagen lag had ik totaal geen eetlust (ik heb uitsluitend wat crackers gegeten en wat thee gedronken) en zat ik ongeveer elk uur in op de wc. De details zal ik iedereen maar besparen.

Ondertussen gingen de trainingen gewoon door. Ik instrueerde Thomas hoe hij de trainingen kon uitvoeren en hij gaf aan dat alles naar wens verliep. Wat dat betreft zijn ze hier heel wat zelfstandiger dan mijn ervaringen in Botswana.

Nu ik niet het veld op kom, maakte ik van de gelegenheid gebruik om de ochtend kranten “The Post” (op de hand van de oppositie) en “The Daily Mail” (steunen de zittende regering). En wat je dan leest, is zo herkenbaar uit boeken zoals Kuifje in Afrika. De voorzitter van de provincie Lusaka, William Banda, verdedigt zichzelf en legt uit waarom hij geweld gebruikt. Hij vindt het vanzelfsprekend om tegenstandars van de huidige president Rupiah Banda (nee opvallend geen familie) en zijn MMD partij het leven zuur te maken met intimidaties, malversaties en zelfs met dodelijke afloop dat dit personen zijn die de democratie “ondermijnen”. In het voorjaar van 2011 staan er weer verkiezingen voor de deur en in de straten hoor je steeds meer de naam van de grote opponent Michael Sata die de laatste keer nipt van Banda verloor. De MMD verkondigt dat Sata veel meer wrede acties uithaalt dan de leden van de MMD. Ondanks deze berichtgeving gaat Thomas op Sata stemmen want de huidige president ontwikkelt niets, stopt niet de enorme instroom van de chinezen (ja hier hebben zij ook hun immigratie probleem!) en weigert de belastingen op de koper te verhogen aar het land van kan profiteren. Sata wil proberen industrie op te starten die de koper erts gaat verwerken. Dan kan men er veel meer voor vragen hetgeen de economie stimuleert. In de 100 jaar is er eigenlijk niet zo veel veranderd.

Voordat de auto in de richting van de kopermijnen gaat, bezoeken we eerst de Lusaka International Community School, de werkgever van Thomas. De school ligt in één van de betere wijken maar we konden het niet rechtstreeks bereiken omdat sommige wegen waren afgezet voor de komst van de president in zijn privé Cessna (één motoriek propellor vliegtuig), gehuld in schutkleuren. Na aankomst op de school heb ik een ronde kunnen maken en de lijst van leerlingen kunnen bestuderen. Uiteraard met namen van Nederlandse kinderen. Waar vind je ze niet! Ik had me een andere standaard verwacht voor een internationale school waar kinderen van onder andere diplomaten zitten. De privé scholen in Botswana zijn vele malen luxer. Misschien geeft dit wel het verschil van niveau van de landen aan. Opmerkelijk: er is ook een Nederlandse school in Lusaka!

Door het plotselinge bericht van het overlijden van een neef van Emmah kon Thomas mij niet vergezellen naar de Copperbelt. Daarom moesten we op zoek naar een alternatief. Via een vriend van Thomas vonden we een taxi die mij wilde helpen. Vervolgens is het ons gelukt om twee coaches, Elvis en Floyd (ik noem ze de “Red Devils”) mee te vragen. Immers zij komen uit Kitwe, de “hoofdstad” van de Copperbelt. Het zat me niet mee. Nu weer tegenslag met het verlaten van Lusaka. Het was inmiddels lunch tijd en daardoor ging iedereen met de auto naar huis: de stad was één grote file. Toen we eindelijk de file’s achter ons lieten stond de volgende verrassing op ons te wachten. Op de “highway” (bij ons een ordinaire provinciale weg maar waar wel 120 km per uur gereden mag worden) zijn er ontzettend veel “checkpoints” van de politie. En bij de eerste was het raak: het vignet voor de wegenbelasting was verlopen: een boete en 30 minuten vertraging. Eindelijk lagen we op tempo en kwamen we na vijf uur rijden aan in Kitwe. De mijn is indrukwekkend. De lucht is grauw door het affakkelen en de grote hoeveelheid afval. Je weet niet wat je ziet wat het resultaat van het restafval is: grote zwarte bergen. Foto’s maken van het terrein (je komt de fabriek niet in, hoewel er rondleiding mogelijk zijn op aanvraag!) werd ons verboden door de bewaking in geval van spionage. Hoe onzinnig! En natuurlijk heb ik foto’s op afstand gemaakt...

Inmiddels was het al donker geworden en ’s avonds rijden is gevaarlijk vanwege echt gemene en levensgevaarlijke gaten in het asfalt (eigenlijk onbegrijpelijk dat deze niet gemaakt worden). Dus moesten we op zoeken naar een overnachting plaats. Toen we daar mee bezig waren gaven de Red Devils aan dat hier in de buurt de President van de Zambiaanse Hockey Federatie woont. We bedachten ons geen moment en de taxichauffeur sloeg meteen af richting haar huis. Eenmaal aangekomen bleek ze ook nog eens thuis te zijn en we werden hartelijke ontvangen op kerstmis avond. We hebben daar uitvoerig met elkaar gesproken en zij bood mij een bed aan. De Red Devils konden slapen bij hun ouders die om de hoek woonden en voor de taxi chauffeur vonden we onderdak bij een guest house.

Op eerste Kerstdag terug naar Lusaka. Over geloof gesproken. Het is opvallend hoeveel kerken je tijdens de tocht passeert: katholiek, protestant, hara krishna, gereformeerd, luthers, Jehovah getuigen en zelf Nederlands hervormd! Ongelooflijk hoeveel vrachtwagens nog actief waren. Het lijkt er wel op dat Kerstmis voor de Zambianen gewoon een dag uit duizenden is. De meeste winkels zijn open. Langs de weg zit nog iedereen. Je kan daar honing, houtskool, kippen, pannen, paddestoelen (soms wel met een diameter van een meter!), speelgoed gemaakt door kinderen, etc kopen. Terwijl we 120 rijden moeten we wandelaars, fietsers, gestrande vrachtwagens en gaten in de weg ontwijken. Soms lijkt het wel een computerspel.

We kwamen met lunchtijd aan in Lusaka. Thuis bij Thomas waren twee zussen van Emmah met hun kinderen op bezoek voor het “kerstdiner”. Ik ben vervolgens op tijd naar bed gegaan om gereed te zijn voor de volgde uitstap.

470 km lijkt in Nederland simpelweg in 5 uur af te leggen zijn. In landen als Zambia moet je toch heel anders gaan rekenen. Ze kennen geen snelwegen. Al het vervoer neemt de schaarse provinciale wegen waar zoals eerder gezegd 120 km per uur gereden mag worden. De bus stond klaar om 09.30 uur op het centrale busstation in Lusaka. Veel moet je er niet van voorstellen. Het had meer weg van een verlaten industrieterrein die nu een nieuw leven heeft gekregen dankzij de grote lange afstandbussen, zogenaamd de intercities van het land. Van de trein moet je niet veel verwachten. Je kan deze nemen naar Livingstone maar dan moet je er wel ruim twee dagen voor uitrekken. Het is een soort boemel uit de jaren 50 die over een smalspoor tuft. Daarom verkiezen de meeste mensen voor deze monsters van tussen die simpel de 120 halen! Ze rijden overigens opvallend op tijd. Toen ik de buschauffeur vroeg hoe laat hij in Livingstone aanzou komen, gaf hij 16.00 uur door. En je gelooft het of niet, we kwamen stipt om dit tijdstip aan op het eindstation.

Hup de taxi in op weg naar onze lodge. En dat was een waar paradijs. Toen we ons neervlijden op het terras langs de Maramba rivier, werden we kort daarna getracteerd door een één mans show van een nijlpaard. Dat was geweldig om te zien. Ook de zons ondergang en de vele geluiden uit alle hoeken van vogels deed mij wanen in films als “Out of Africa”. Moe en voldaan zijn we vroeg naar bed gegaan in onze “private lodge”. De Maramba Lodge is een uitstekende uitvalsbasis: uitstekende moderne lodges, alle faciliteiten waar zelfs gekampeerd kan worden voor een goede prijs!

De volgende dag op weg naar één van de zeven schoonheden van de wereld: de Vicoria Falls. In april is de waterstand op z’n hoogst en hebben de Falls z’n maximale volume. In november was er zo weinig water dat er niet eens van een Fall gesproken kon worden. Nu waren de watervallen niet compleet maar niet minder indrukwekkend. Je kon er nu veel dichter bij komen anders ben je van top tot teen kletsnat en neemt de nevel veel zicht weg. Het geluid was nu al overdondertrend een wel over ruim een kilometer waren er nu diverse watervallen. We hebben echt genoten. Het is absoluut de moeite waard om 15 euro toegangsgeld te betalen. En een bijkomend voordeel nu was dat er bijna geen toeristen waren. Al lopende langs de Falls kregen we ook nog eens prachtige shows van de grote hoeveelheid bavianen die daar wonen. Het heeft heel wat bijzondere plaatjes opgeleverd.

Daarna weer richting de plaats die vernoemd is naar de ontdekker van de Fall, Lvingstone. Overigens moet je (wederom) niet veel voorstellen van deze plaats. Het is een samengeraapt hoeveelheid huizen die in schril contrast staan bij de schoonheid van de Falls. Op naar huis, wederom een lange trip voor de boeg. De weg is grotendeels met behulp van de Europese Unie gerealiseerd. Ik heb me laten vertellen dat de Zambianen hun wegen laten verwaarlozen in de hoop dat de EU deze subsidieert. Mocht dit zo zijn, dan gaat het systeem van ontwikkelingshulp aan het doel voorbij. Maar de weg mag er zijn. Hij slingert heel sierlijk door een uitermate groene en vriendelijk landschap, veel aangenamer dan de provinciale weg tussen Lusaka en Kitwe. Ook zijn hier veel minder mensen langs de weg te vinden en is het aanbod van kraampjes beduidend lager. Zambia is een redelijk vlak land. Deze weg zou ik als fietser absoluut willen aanbevelen aan fietsers. Onderweg zijn er voldoende lodges te vinden om te kunnen overnachten en te kunnen genieten van de natuur. Veel boeren zijn langs de weg actief met kleine akkertjes waar alles nog met de hand (!) wordt gedaan. Een traktor is een zeldzaamheid. Als je hier groene landschap ziet, het gemak hoe je het kan bewerken en met onder andere het koper in de grond, is het eigenlijk onbegrijpelijk dat Zambia zich niet sneller ontwikkelt.

Ondertussen zoefde onze bus van Chinese makelaardij verder. Het is overigens opvallend hoeveel Chinese (vracht)auto’s de weg bezetten. Misschien is die een waarschuwing aan Europa: China wringt zich overal tussen. Ook drukken zij hun stempel om de Zambiaanse economie. Ze bezeten diverse kopermijnen en bijvoorbeeld de grootste markt van Lusaka is eigendom van Chinezen. Het probleem is wel dat zij zich afzonderen van de Zambianen, de banen aan landgenoten gunnen en uitsluitend producten van eigenmakelaardij gebruiken. Zambia beleeft derhalve niet veel plezier aan deze immigranten.

Terwijl onze heenreis 6,5 uur duurde kwamen we nu pas 2 uur later aan in Lusaka. De reden: de nacht viel in en dan worden de wegen levensgevaarlijk. De gemiddelde snelheid halveerde omdat de bus rustiger moest tijden om de gaten in de weg te kunnen zien en om over de totaal onverlichte weg zijn weg te vinden. Maar de nachtelijke rit was het wel waard. Je ziet Zambia van een heel andere kant!

Eindelijk kon ik weer doen waar ik voor gekomen was: op het hockeyveld staan. In de ochtend hadden we het vervolg van de coach course. Iedereen was keurig op tijd aanwezig en ditmaal hebben we het vooral gehad over hoe je een training het beste kan organiseren. De cursisten dienden een training te maken op basis van de aangeleverde principes en deze vervolgens geven aan de mede cursisten. En dan is het natuurlijk heerlijk dat de trainers trapten in alle mogelijk valkuilen waardoor de boodschap voor iedereen meteen duidelijk werden. Na de lunch volgde weer een training waarbij de trainers nu geheel zelfstandig moesten optreden. En dat werd een lijdensweg. Ze hebben enorm moeite met zelf nadenken en assertief zijn. Vragen stellen doen ze niet snel en dan vervolgens zelfstandig gaan handelen is voor hun erg lastig!

En dan is het alweer de laatste dag van mijn bezoek aan Zambia. In de ochtend hebben de we coach cours afgerond. Gelukkig hebben ze stappen gemaakt er werden de aangereikte zaken van de dag ervoor beter toegepast. Je zag zichtbaar dat de coaches er van genoten, hoewel het voor hun lastig blijft de instructies door te vertalen naar hun eigen situatie. In de middag mochten de kids aantreffen voor een heuze onderlinge wedstrijd. Dankzij Kampong, Alliance, de KNHB en adidas liepen de kids er professioneel bij! Het werden twee wedstrijden waar op het scherpst van de snede werd gestreden. De meiden konden helaas het doel niet vinden hoewel er heftige duels werden uitgevochten, veelal op blote voeten. Voor de jongens waren meer schoenen in hun maat waardoor nagenoeg iedereen in een compleet outfit kon aantreden. Ook hier vlogen de spetters er van af. Bij een stand van 1 – 1 kreeg één van de teams een strafbal die uiteindelijk door de goalie via een geweldige safe buiten het doel bleef. En dan kan je het al raden. Uiteindelijk werd er na een verbeten strijd aan de andere kant gescoord.

Na de gezamenlijke teamfoto werd iedereen verwacht in de “gazibo”, de overdekte verzamelplek op het terrein waar ook de maaltijden geserveerd worden. Ik mocht de aftrap verrichten door wat personen individueel in het zonnetje te zetten. Nadat ik zo ongeveer uitgekleed was om kleding stukken te overhandigen aan de kids, was het de beurt aan de coaches die een deelnemerscertificaat ontvingen uit handen van de directeur van het Olympic Youth Development Centre voor hun inspanning voor de cursus. Als toetje gaven de kids een demonstratie met allerlei liedjes waarin ze mij bedankten voor mijn komst. Ik was enorm verrast door deze uitzinnige enthousiasme die de kids lieten zien. En dan krijg je wel een brok in de keel! Tenslotte onthulde de directeur Clement en ik in de ontvangst ruimte een herinneringspaneel waarop alle deelnemende clubs en organisaties vermeld staan die de geweldige donaties hebben gerealiseerd. Moe maar voldaan keerden we terug naar huis om de laatste nacht in

De twee weken zitten er op. Gebruind en al kon ik mijn koffer pakken. En toch ook wel met een brok in mijn keel. Ik ben weer een bijzondere ervaring rijker. De Zambianen zijn warme vriendelijke mensen die wel mijn hart gestolen hebben. Mijn aanwezigheid zie ik als het hard schudden aan een mangoboom en hoop dat de mango’s die de grond raken wortel schieten en verder groeien waardoor langzaamaan zeker de basis steeds groter wordt. Het zal een hele uidaging voor Thomas en zijn maatjes worden om het hockey weer op de kaart zetten. Het ontbreekt simpelweg aan kennis en referenties. Alles ligt op de schouders van vrijwilligers en de vraag is hoe lang ze het kunnen volhouden. Toch heb ik het gevoel dat we het enthousiasme hebben kunnen aanwakkeren en hopelijk dooft dit vuur niet snel!

Om vijf uur moesten we opstaan. Nadat ik afscheid van de familie had genomen zijn we naar het vliegveld gereden om te vertrekken naar Nederland. De vlucht liep voorspoedig en opmerkelijk was dat zodra ik een voet zette in Europa, ik ook meteen de laatste restanten van mijn “travellers diarree” kwijt was. In 35 minuten vlogen we van London naar Schiphol en zocht ik met een warm gevoel mijn bed op!